Een van de opvallende voorbeelden van waar "het vaak verkeerd gaat" is de idee, dat de spirituele Weg uitsluitend gaat over "verlicht worden". Leraren en/of filosofieën uit het Oosten* brengen enkel de eeuwenoude waarden van een gesloten traditionele maatschappij naar het Westen, ongehinderd door het feit, of deze transplantaten een vruchtbare bodem vinden of niet. Eerst en vooral, blijken hun opvattingen vaak veel te eenvoudig te zijn. Dus bijvoorbeeld door de idee, dat "als je maar eenmaal verlicht bent" je er dan "bent". Ze houden zich niet bezig met de neurotische persoonlijkheid, die zo'n doorbraak vervolgens moet gaan integreren. Ook houden zij bijvoorbeeld geen rekening met de extreem materialistische houding van mensen in de huidige maatschappij, met name de hebzucht om zich "geestelijke ervaring" toe te eigenen, waardoor zelfs gerealiseerde individuen in de greep van hun ego's blijven, die deze Ervaring vervolgens tot hun eigen voordeel uitbuiten. Het is dus vaak onwetendheid omtrent de structuur van westerse persoonlijkheid, welke laatste veel meer voorbereiding, begeleiding en follow-up nodig heeft, zelfs of juist na Verwerkelijking, dit in vergelijking met zijn relatief evenwichtiger tegenhanger in Azië. Jammer genoeg blijken sommige benaderingen - of het nu gebaseerd is op onwetendheid, ambitie, onrijpheid of achteloosheid - niet altijd verantwoord te zijn. De spirituele Weg omvat heel wat meer dan simpelweg op een avond "een vonk laten overspringen".

De houding ten opzichte van emotie is cruciaal. Iets van begrip omtrent het verleden kan hier goed bij helpen. Het begint met voorhistorische tijden waarin de vrouwen het "centrum van het universum" waren. Vergeleken met hen schijnt het leven van een man veel minder waarde gehad te hebben. Praktijken als het offeren van mannen omwille van de vruchtbaarheid waren wijdverspreid. Voeg het overweldigende orgastische vermogen van de eerstgenoemden eraan toe, en de reactie erop wordt begrijpelijk: mannen die een uitweg gaan zoeken. Zij deden dat o.a. op twee manieren. De eerste was het ontwerpen van een geestelijk systeem, waarin het ontsnappen aan de "cyclus van geboorte en dood" - de zoektocht naar onsterfelijkheid - het hoogste doel werd. Het tweede werd de controle over de vrouwelijke sexualiteit (samen met het eerstgeboorterecht van de oudste zoon) tot mannelijke obscessie, alles ter beteugeling van de (oorspronkelijke) vrouwelijke dominantie. Emotionaliteit werd gezien als een middel in de handen van vrouwen om mannen "van het rechte pad" af te houden. De beschuldiging was, dat "emotie" je aan de "wereld" c.q. de ononderbroken "cyclus van wedergeboorten" bond, iets waarvoor de vrouw verantwoordelijk werd gesteld. Het werd tegenover "mannelijke" rationaliteit geplaatst. Het is dus belangrijk om te realiseren, dat "spiritualiteit" zoals wij die kennen, dus niet sexe-neutraal is. Vanaf het begin is veroordeling van emotionaliteit een wapen in de handen van het patriarchaat geweest om vrouwen buiten de deur te houden.

In de persoonlijke ontwikkeling speelt zich het volgende af. Als baby en kind laat je doorgaans alle plezierige ervaringen toe, terwijl diegene die te heftig zijn worden buitengesloten. De persoonlijkheid lijkt daardoor op een middeleeuwse stad. De geaccepteerde emoties erbinnen, de niet-geaccepteerde erbuiten ("schaduw") met een dikke muur ertussen. Zo gezien heeft ieder een gespleten persoonlijkheid. De buitengesloten emoties horen er echter wel degelijk bij, vandaar dat zij, bij voorkeur op de ongelegenste momenten (vermoeidheid, conflict of vacantie), "op je deur kloppen". Je staat nu voor een keuze. Ga je de "onwelkome emoties" bestrijden of ga je ze - vanuit het inzicht, dat het delen van je eigen individualiteit zijn - bewust toelaten opdat zij alsnog geintegreerd kunnen worden?

Het tweede stadium van ontwikkeling was de erkenning, dat niet de emotie als zodanig - verlangens, pijn, woede, lust, hebzucht, angst, ambitie - maar de (onbewuste!) identificatie ermee de kern van al het lijden is. Het heeft geleid tot al die meer vooruitstrevende praktijken, waarin men zichZelf van het zelf probeert vrij te maken. Het is dus niet het verlangen op zichzelf dat "slecht" is, maar slechts het vastklampen eraan, het verslaafd-zijn. Het was (is) een belangrijke verschuiving in de bevrijding van het Zelf. Emotionaliteit is een aspect van menselijk bestaan, iets dat niet meer kon worden ontkend. Toch is er nog een stap nodig om de verhouding van emotie (onderdeel van kleine zelf) en het (nieuwe) centrum van identiteit - het ware Zelf - volledig te kunnen begrijpen. Er blijkt een unieke terugkoppeling tussen emotie en gewaarzijn te bestaan! "Normaal" zit je ego op je emoties. Zijn functie is hen eronder te houden. Dit is vooral van belang bij die (onderdrukte) emoties, die zo sterk zijn, dat er een (onbewuste) angst bestaat door hen overspoeld te worden. Het ego heeft hier dus duidelijk een functie. Doe je echter innerlijk een stapje terug (gewaarzijn), dan komt er vóór ruimte vrij. Omdat er zo een innerlijke afstand is ontstaan tussen gewaarzijn en alles wat er door je heengaat, wordt de angst afgebouwd. Dus is het heel vaak zo, dat (vooral) in de eerste fasen van opening er versterkt emoties in je doorkomen. Dit is nu het wonder: Als je emotie accepteert als deel van jezelf, en haar toestaat om je innerlijke ruimte binnen te gaan, zal laatstgenoemde zich verruimen. Bovendien: Is de emotie eenmaal in je ruimte ingevloeid, verliest het zijn "scherpe kanten", terwijl haar energie het Geheel ten goede komt. Het is als een rivier die in de oceaan stroomt. Inzicht omtrent de ware aard van het universum, waar energie de inhoud van de Leegte is, breekt bij je door. De gevolgen zijn verreikend. Dus in plaats van het verwerpen of onverschillig zijn ten opzichte van emoties, zal de mens van inzicht ze juist actief verwelkomen. Vooral de zogenaamde "negatieve" emoties (je niet-erkende innerlijke stiefkinderen) blijken het grootste positieve effect op het bewustzijn te hebben! Het geheim is dit: om een tot dusver onderdrukte emotie toe te laten, moet het bewustzijn zich wel verruimen! Dit "omhelzen" heeft een weldadig effect naar beide richtingen: voor degene die omhelst en voor wat omhelst wordt.

Als je je eigen afgewezen emoties niet liefhebt, hoe kun je
dan je medemens omarmen?

Zodra je een (kleinere of grotere) glimp van Eenheid hebt ontvangen, voel je niet alleen de drijfveer c.q. de verplichting om je kleine zelf in de nieuwe identiteit te integreren, maar ook andersom: het invoegen van je nieuwe Zelf in het (nog) grotere Geheel. Inzicht in de ware aard van je lijden - het vervreemd zijn van Hemel, aarde en de gemeenschap - iets waarin het Westen zich van de oosterse tradities onderscheidt (daar gaat het uitsluitend om de eenwording met het Goddelijke), blijkt hier een eerste vereiste te zijn. Zijn wij niet totaal op "onszelf teruggeworpen", niet alleen "verticaal", maar ook "horizontaal", te beginnen met ons eigen lichaam? Het leidt tot het toevoegen van nieuwe elementen aan onze Weg, dat van het doen van regelmatige oefeningen (bijvoorbeeld qigong, kashmir yoga e.a.), waarin stap voor stap de harmonie met "hemel en aarde" wordt hersteld. Om zo te ontdekken, dat het pas verworven gewaarzijn toeneemt in kracht, transparantie, stabiliteit en het directe contakt met de omgeving. Pas nadat er een draagvlak tot stand gekomen is - en alleen dan - kan de verdieping van de ervaring worden nagestreeft. De rechtvaardiging is dit: Na het doorbreken van het Licht is duurzaamheid ervan de beslissende factor. In de context van zowel een neurotische persoonlijkheid (wij allen), samen met een totaal uit zijn balans geraakte sociale omgeving, blijkt dit in vele gevallen een onhaalbare kaart. Een geschatte 90% percent van alle mensen die een belangrijke doorbraak hebben ervaren, slaagt er niet in om deze te stabiliseren, dit vanwege de afwezigheid van een stevig fundament, waarop hun Verwerkelijking pas tot bloei kan komen. De meeste van hen falen op het gebied van integratie, verliezen zichzelf in psychologische en/of relationele problemen, terwijl sommigen totaal gedesorienteerd, gestresst, burn-out of psychotisch raken, soms leidend tot een intenser lijden dan dat ze ervoor hadden. Anderen begeven zich prematuur op het riskante pad van leraar. Het is gedeeltelijk wegens het slechte begrip van de vereisten van de spirituele Weg, dat deze ongelukken überhaupt kunnen plaatsvinden. Het verklaart tevens waarom het mij zoveel tijd kostte (ruim 25 jaar...) om de essentiële elementen te ontdekken - resulterende in wat ik de "Integrale Weg in Zeven Stappen" heb genoemd - alvorens deze met de mensen om mij heen te kunnen delen.

In het Westen wordt het beperkte begrip van de ware aard van de Weg doorgaans opgevuld door filosofische concepten, in plaats van de Weg zelf c.q. de praktische stappen verder te vervolmaken. Veelal aangezet door (spirituele) ambitie wordt Realisatie geïdealiseerd, in plaats van in zijn ware licht gezien. Bijvoorbeeld de idee, dat verlichting permanent is (bedoeld is in zijn oorspronkelijke intensiteit): het "eens verlicht, altijd verlicht" concept. Weinigen geven toe, dat vroeger of later de oorspronkelijke Ervaring "zwakker wordt", op de achtergrond geraakt, samen met gelijktijdige terugkeer van meer "normale" bewustzijnstoestanden, tot en met de identificatie met het ego. De Weg blijkt een "verticaal" proces te zijn, waarin het leven zich voortdurend beweegt tussen het uiteindelijke opgaan en het opnieuw geboren worden in de wereld met alles wat daar tussenin zit. Ook (of juist) na de Verwerkelijking blijft de mogelijkheid voortdurend bestaan, dat het ego zich van "je spirituele verworvenheid" meester probeert te maken, dit ten bate van zijn eigen glorie. Het is de uiteindelijke uitdaging, vandaar de noodzaak van regelmatige loutering als onontbeerlijk deel van de Weg.

De tweede misvatting is, dat Verlichting de Uiteindelijke Werkelijkheid is. Het leidt tot identificatie, het zich vastklampen aan c.q. voor laten staan op een staat, welke in zijn essentie echter bodemloos is. Het heeft geleid (en leidt) tot valse claims van gezag, macht en invloed. Alweer weinigen realiseren zich of geven toe, dat zelfs het Uiteindelijke geen bodem heeft, vandaar dat je met geen enkele Realisatie absolute claims kan opeisen. "Leegte voorbij de Leegte" kan niet worden gerealiseerd. Je kunt het niet bereiken. De diepste spiritualiteit is daarom een van overgave, toewijding, verering en aanbidding.

De derde en laatste blokkade, die ik hier wil bespreken is de scheiding tussen de Eenheid en de wereld. Het komt voort uit de Realisatie, waarin (tijdelijk) de wereld samen met jezelf in het Geheel zijn opgelost. Ten onrechte wordt dan geconcludeerd, dat de wereld "dus illusie" is. Dezelfde Verwerkelijking kan echter ook tot de tegenovergestelde conclusie leiden, namelijk, dat het Ene de wereld insluit. Alles inclusief jezelf, is inhoud van de Ruimte die je Zelf Bent. De eerste interpretatie leidt tot onverschilligheid (vaak overgecompenseerd door een geforceerde oproep tot "mededogen" met de wereld); de tweede daarentegen tot een spontaan alles-omarmende levenshouding, een waarin alles zonder uitzondering je even dierbaar is. Vandaar mijn levensmotto: "Ben je Niets, ben je alles". Vaak is het de filosofie, die men had voor de Verwerkelijking, die bij de eerstgenoemde levenshouding de doorslag geeft. Opnieuw een voorbeeld van hoe belangrijk het is, je van alle overtuigingen te bevrijden (vooral van die, die het "meest voor je betekenen") om totaal onbevangen in de wereld te kunnen staan. De ware non-duale staat wordt slechts dan bereikt, wanneer de scheiding tussen het Absolute en het relatieve, tussen de Eenheid en de wereld is opgeheven c.q. wanneer de laatste zijn geintegreerd. Slechts dan wordt het grote mededogen - het natuurlijke overlopen van jeZelf naar je omgeving - geboren.